Kompas, czyli jak ułatwić sobie poruszanie podczas wypraw?
Kompas, czyli jak ułatwić sobie poruszanie podczas wypraw?
Przyzwyczajeni do obecności nowych technologii w naszym codziennym życiu często zapominamy, że warto podtrzymywać znajomość i umiejętność korzystania z takich rzeczy, jak kompas czy mapa. Bo co, jeśli wszystkie urządzenia odmówią posłuszeństwa, a my znajdziemy się pośrodku niczego, bez najmniejszego pojęcia, jak trafić z powrotem do bazy lub schroniska? No właśnie… wtedy z pomocą na pewno przyjdzie skazany już przez wielu na odejście do lamusa kompas.
Działanie i budowa kompasu – krótkie wprowadzenie
Kompas wielu ludzi kojarzy jedynie z lat dziecięcych, kiedy to na lekcjach geografii albo podczas zbiórki bądź obozu harcerskiego nauczyciele i opiekunowie cierpliwie tłumaczyli, co to jest i jak działa. Jeśli takie informacje nie były nam w dorosłym życiu potrzebne, to mogły ulec zatarciu. Najwyższa zatem pora je odświeżyć. Najprościej rzecz ujmując, kompas jest urządzeniem precyzyjnie wskazującym strony świata. Z jego wykorzystaniem można zaplanować sobie trasę i dotrzeć do założonego celu. Głównym elementem konstrukcyjnym jest w jego przypadku igła magnetyczna. Jak sama nazwa wskazuje, ma ona właściwości magnetyczne i dwa bieguny – północny i południowy. Swobodnie zamocowana w oprawie, może bez trudu się obracać i robi to w taki sposób, że jeden z końców zawsze wskazuje kierunek północny, a drugi – południowy. Najczęściej końcówka wskazująca N jest pomalowana na czerwono, a ta pokazująca, gdzie jest S – na biało. W celu zniwelowania drgań igły, przestrzeń wewnątrz pudełka wypełnia się zazwyczaj płynem na bazie alkoholu albo olejem. Dzięki temu pomiar jest także bardziej precyzyjny. Całość zamknięta jest w szklanym lub syntetycznym cylindrze.
Najpopularniejsze rodzaje kompasów
Kompas magnetyczny to najbardziej tradycyjny i popularny, ale nie jedyny typ tego urządzenia. Mogą się one różnić nie tylko pod względem budowy, ale i przeznaczenia. Miłośnicy nowoczesnych technologii na pewno zainteresują się kompasami cyfrowymi. Działają one w oparciu o dane przesyłane z satelity i można je zsynchronizować z urządzeniami GPS. Mają jednak tę wadę, że w trudnych warunkach terenowych czy atmosferycznych mogą zwyczajnie nie działać. Czy zatem jest to odpowiedni model na wyprawy survivalowe lub bushcraftowe? Raczej nie. Kolejny rodzaj kompasów to kompasy mapowe, zwane inaczej płytkowymi. Jest to jeden z najprostszych i najtańszych modeli. Tarcza jest w ich przypadku umieszczona na przezroczystej płytce, na która nałożono podziałki w różnych skalach. Okazuje się to niezwykle użyteczne podczas pracy z mapami. Można je wygodnie nosić na szyi (te kompasy mają często dołączone sznurki do przewieszenia przez szyję właśnie), albo na kciuku. Łatwo się je obsługuje i sprawdzą się w warunkach terenowych. Kompasy pudełkowe, czyli kolejny rodzaj opisywanych tu urządzeń, to sprzęty o większej wytrzymałości w porównaniu z modelem opisywanym wyżej. W ich przypadku kapsuła zamknięta jest w specjalnym metalowym lub plastikowym pudełku. W niektórych przypadkach ich konstrukcje wzbogaca się o lusterko, szkło powiększające bądź silikonowe podstawki, które to dodatki znacznie ułatwiają orientację w terenie. Kompas pudełkowy dzięki chroniącej go obudowie, jest bardzo dobrze zabezpieczony przed uszkodzeniem i zanieczyszczeniem.
W jakich sytuacjach może przydać się kompas?
Zachłyśnięci nowoczesnością, często za bardzo zdajemy się na niezawodność otaczających nas urządzeń, ale pewność, że one rzeczywiście są niezawodne, jest złudna. Ileż to razy zdarzyło się, że telefon rozładował się w najmniej oczekiwanym momencie, a GPS przestał działać, kiedy trasa stawała się najbardziej wymagająca? No właśnie. Chyba każdy ma na swoim koncie podobne doświadczenia. Dobrze jest móc w takich sytuacjach polegać na sobie i swoich zdolnościach, a zapomniane i traktowane nierzadko z lekkim przymrużeniem oka umiejętności, takie jak czytanie mapy czy obsługa kompasu, mogą okazać się naprawdę wartościowe. Poza tym miłośnicy wędrówek i przygód spod znaku survivalu bądź bushcraftu z pewnością o wiele bardziej cenią sobie możliwość sprawdzenia się w ekstremalnych sytuacjach, bez tej całej nowoczesnej otoczki, jaką stwarzają nowoczesne i skomplikowane urządzenia do nawigacji. Tylko my i natura – to jest prawdziwe i nieporównywalne z niczym innym doświadczenie. Poza tym umiejętność korzystania z kompasu może przydać się w sytuacjach ekstremalnych, np. podczas klęsk żywiołowych, blackoutu czy ewakuacji w nieznanym terenie.
Jak prawidłowo korzystać z kompasu?
Skoro tyle już wiemy o budowie, rodzajach i zasadach działania kompasu, warto teraz odpowiedzieć sobie na najważniejsze pytanie – jak z niego prawidłowo korzystać? Jest to naprawdę proste. Jeśli korzystamy z niego w połączeniu z mapą, należy go ułożyć na rozłożonym planie, na równej powierzchni. Kompas szybko pomoże zorientować mapę i wyznaczyć północny kierunek. Po ułożeniu kompasu na mapie należy odczekać chwilę, aż igła się ustabilizuje, a następnie ułożyć plan tak, by kierunek północny pokrył się ze wskazaniami urządzenia. Należy jednocześnie pamiętać, by wtedy, gdy kompas jest w użyciu, nie korzystać w jego bezpośredniej bliskości z żadnych innych urządzeń. Mogłoby to spowodować przekłamanie pomiaru. Reasumując, na naukę i ćwiczenie się w obsłudze kompasu naprawdę warto poświęcić nieco czasu. Nigdy nie wiadomo, kiedy taka zdolność może pomóc nam wydostać się z tarapatów.
